Bibliography and sources

A Welsh Dawn is full of history. I have tried to ensure that passages dealing with actual people and events are accurate. Invention has been in accord with the known facts. Words put into the mouths of political personalities are, to the best of my ability, a reflection of their values and character. However, only a fraction are verifiable quotations. There is much interpretation. This is, after all, a novel. For those who would wish to learn more about this important period in our history, I would urge them to explore the work of the professional historians whose research I have leant upon in writing the novel.

The comments below are taken from the publishers’ descriptions, when available.

Cymraeg

Capel Celyn   Deng Mlynedd o Chwalu: 1955-1965 gan Einion Thomas (Barddas)

Cyfrol anghyffredin hollol yw hon. Mae hi’n adrodd, trwy gyfrwng lluniau a geiriau, hanes chwalu cymuned unigryw a thrwyadl Gymreig Capel Celyn ym Meirionydd rhwng 1955 a 1965. ‘Bu boddi Cwm Tryweryn a phentref Capel Celyn yn un o enghreifftiau mwyaf cywilyddus y trigain mlynedd diweddaf o ormes Llywodraeth Loegr yng Nghymru’ meddai Gwynfor Evans yn ei gyflwyniad i gyfrol Einion Thomas.

ISBN: 9781900437929

Chwilen Neu Ddwy yn fy nhen..... gan Emrys Roberts (Cymdeithas Hanes Plaid Cymru)

Hunangofiant Emrys Roberts ar gael ar-lein  http://www.hanesplaidcymru.org/chwilen-neu-ddwy-yn-fy-mhen/

Cofio Capel Celyn gan Watcyn L. Jones  (Y Lolfa)  

‘Hanner canrif ers boddi Capel Celyn fe ddaeth yna lawer o wybodaeth newydd i'r fei i roi darlun cliriach o'r hyn ddigwyddodd, un lleol ac yn genedlaethol, i wrthwynebu un o'r cynlluniau mwyaf dadleuol ac emosiynol yn hanes y genedl.
Yn y gyfrol hon mae Watcyn Jones, a anwyd yn llythyrdy Capel Celyn, yn cwestiynu llawer o'r hyn a ysgrifennwyd am yr ymgyrchu a fu hanner canrif yn ôl. Mae hefyd yn amau doethineb llawer o'r hyn a wnaeth gwleidyddion amlwg y cyfnod, a'u hagwedd at drigolion yr ardal.’

ISBN: 9781847710321

 Cofio Tryweryn gan Watcyn L Jones (Gomer) Allan o brint

Ym mhumdegau’r ganrif diweddaf, cynlluniodd Corfforaeth Lerpwl i foddi ardal Tryweryn er mwyn cronni dŵr at wasanaeth y ddinas honno. Cododd trigolion Cwm Tryweryn yn gadarn yn eu gwrthwynebiad yn erbyn y cynllun a chawsant gefnogaeth gref o Gymru benbaladr i amddiffyn eu diardal a’u cartrefi. Erbyn heddiw, gorwedd Llyn Celyn yn dyst i’r frwydr a gollwyd, ond cyflwynir y gyfrol hon nyn gronicl o hanes y gymuned wledig a chwalwyd, ac yn deyrnged i ymgyrch ddygn a fu’n gared filltir bwysig yn hanes ein cenedl.’

ISBN: 0 86383 443 4

Llafur : Cylchgrawn Hanes Llafur Cymru

Yn enwedig Cyfrol 5 Rhif 1 - Mudiad Y Di-waith Dyffryn Nantlle 1956-1960 gan Gwyn Edwards

Prif Weinidog Answyddogol Cymru gan Gwyn Jenkins   (Y Lolfa)

‘Cofiant cyntaf i un o gymeriadau mwyaf deniadol a dylanwadol gwleidyddiaeth Cymru yn yr ugeinfed ganrif. Ac yntau'n sosialydd cenedlaetholgar, yn undebwr llafur ac yn gadeirydd cyntaf Cyngor Cymru, cyfeiriwyd at Huw T Edwards yn anterth ei yrfa fel "Prif Weinidog Answyddogol Cymru". Ond cafodd hefyd nifer o brofiadau diddorol a rhamantus, a llawer o'r rheiny yn adlewyrchu natur cymdeithas Cymru yn y ganrif ddiwethaf.’

 ISBN: 0862439647

Rhag bob Brad gan Rhys Evans ( Y Lolfa)

‘Mae'r gyfrol hon yn garreg filltir bwysig yn hanesyddiaeth Cymru. Ceir yma ddadansoddiad manwl o yrfa gwladgarwr Cymreig pwysicaf yr ugeinfed ganrif, a chronicl hefyd o hanes y gengl dros drigain mlynedd a mwy.’
ISBN: 0862437954

Tros y Tresi gan Huw T Edwards (Gwasg Gee, Dinbych)  Allan o brint

Troi’r Drol gan Huw T Edwards (Gwasg Y March Gwyn)  Allan o brint

Penodau cyffrous yn stori bywyd Huw T. Edwards - ‘’aderyn drycin’ yn y ffurfafen Gymreig. Yma cawn hanes yr awdur yn gadael Cyngor Cymru, yn canu’n iach i’r Blaid Lafur ac yn ymuno á Phlaid Cymru.

Y Cwm Tecaf: Cwm Pennant Ddoe a Heddiw gan David Williams (Gomer) Mae mwy o lluniau trawiadol o gwm prydferth yn y gyfrol hon; cyflwynir inni yn ogystal gipolwg sensitif o'r gymuned vsy'n byw ynddo. 
ISBN: 978188510227

English

A Bee or Two in my Bonnet  by  Emrys Roberts (Plaid Cymru Historical Society)

Emrys Roberts autobiography available on-line
http://www.hanesplaidcymru.org/chwilen-neu-ddwy-yn-fy-mhen/?lang=en

Capel Celyn   Ten Years of Destruction: 1955-1965 by Einion Thomas (Barddas)

This book is unique. Words and images combine to tell the story of the destruction of the thoroughly Welsh Community of Capel Celyn in Merioneth between 1955 and 1965. As Gwynfor Evans states in his introduction to the book: ‘The drowning of Cwm Tryweryn and the village of Calel Celyn was one of the most shameful examples of the oppression of the English Government in Wales over the last sixty years’.

Gwynfor Evans: A Portrait of a Patriot  by Rhys Evans  (Y Lolfa)

‘Gwynfor Evans propelled Welsh politics onto the UK stage in the second half of the twentieth century. This award-winning biography of an iconic figure examines his complex character and dissects his personal and political relationships to reveal, for the first time, what drove Gwynfor Evans. He was one of the rare politicians to have forced Margaret Thatcher to make a U-turn, when he threatened to fast to death in order to ensure the establishment of a Welsh-language TV channel. He also won one of the most famous by-elections and he is widely credited with paving the way for devolution. In this compelling account of the man known to a generation of Welsh people as, simply, Gwynfor, Rhys Evans exposes the foundations of modern Wales and tells the story of one man and the way he helped mould the devolved UK. English translation of "Gwynfor: Rhag Pob Brad".

ISBN: 9780862439187

Hewn from the Rock by Huw T Edwards  (Western Mail/TWW) Out of Print

The English language version of  Huw T Edwards two volumes of autobiography: Tros y Tresi and Troi’r Drol

Hansard  LIVERPOOL CORPORATION BILL  HC Deb 03 July 1957 vol 572 cc1170-4

http://hansard.millbanksystems.com/commons/1957/jul/03/liverpool-corporation-bill-lords-by-order

Huw T. Edwards  British Labour and Welsh Socialism by Paul Ward (University of Wales Press)

‘This book is the first biography of Huw T. Edwards (1929 - 1970), a key figure in the Welsh labour movement, who was known in the 1950s as the 'unofficial Prime Minister of Wales'. He was of working-class origin, a Welsh speaker and trade unionist involved in a wide range of activities associated with Welsh culture. He represented Wales to the BBC, chaired the Welsh Tourist Board, and was president of the Welsh Language Society.’